Metafizyczna odyseja. Filozofia Jana Szkota Eriugeny

„Monografia Karla Jaspersa, Kant napisana została przez klasyka filozofii, ale też jednego z najwybitniejszych współczesnych znawców filozofii Kanta. Jej wyjątkowość polega na tym, że prezentuje poglądy ojca nowoczesnej filozofii, nie tylko niemieckiej; jest pracą z zakresu historii filozofii, których w swym dorobku Jaspers popełnił niewiele; większość jego dzieł jest bardzo obszerna, natomiast monografia o filozofie z Królewca zawiera kondensację opinii, sądów i własnych koncepcji autora. Rozprawa nie miała na celu popularyzację myśl Kantowskiej, adresowana jest do czytelników zaznajomionych z jego filozofią. Zawiera precyzyjną analizę i prezentację analityki transcendentalnej, swoistego serca Krytyki czystego rozumu. Autor wylicza też podstawowe nieporoz...

W Demostenesie zwykliśmy dziś dostrzegać przede wszystkim niestrudzonego orędownika wolności Grecji albo też, jak powiedzieliby niektórzy, imperialnych ambicji jego ojczystych Aten. Mowy, których przekład i opracowanie oddajemy do rąk czytelnika, idą jednak w poprzek tym oczekiwaniom. Tylko jedna, Przeciwko Aristokratesowi, dotyka zagadnień wielkiej polityki, a przy tym zdecydowanie wpisuje się w bardziej cyniczną ocenę działalności Demostenesa. Pozostałe cztery zostały napisane i wygłoszone wyłącznie na użytek wewnętrzny, który też nie do końca odpowiada naszym oczekiwaniom wobec antycznego męża stanu. Mowa Przeciwko Leptinesowi to dość krótkowzroczna próba obalenia reform fiskalnych mających zaradzić ogromnemu kryzysowi, w jakie Ateny popadły w połowi...

Książka Alvina Plantingi Gdzie naprawdę jest konflikt. Nauka, religia i naturalizm kwestionuje naturalistyczny pogląd na świat i podejmuje wyzwanie rzucone religii przez nowy ateizm. W obronie racjonalności teizmu chrześcijańskiego Plantinga sięga do zdobyczy współczesnej fizyki kwantowej, kosmologii, biologii molekularnej oraz posługuje się narzędziami współczesnej logiki i matematyki. Autor argumentuje, że naturalizm jest stanowiskiem nie tylko błędnym, ale wewnętrznie sprzecznym, a jego uznawanie jest formą irracjonalizmu, bowiem wyłącznie biologiczne i ewolucyjne wyjaśnienie natury ludzkiej oznacza brak gwarancji dla rzetelności naszych władz poznawczych. Myśl Plantingi jest przykładem filozofii maksymalistycznej, światopoglądowo zaangażowanej, stawiając...

Metamorfozy zostały ułożone przez greckiego mitografa Antoninosa Liberalisa w II w. n.e. Zawierają czterdzieści jeden historii o nie­zwykłych przemianach ludzi, bogów i zwierząt, ukazujących szerzej nieznane mity i dających wgląd w rzadkie greckie kulty. Spisane prozą krótkie opowieści stanowią trawestacje wcześniejszych dzieł literackich, z których najważniejszy jest niezachowany w całości poemat epicki Heteroioumena Nikandra z Kolofonu (II w. p.n.e.), będący inspiracją dla Metamorfoz Owidiusza. Dziełko Antoninosa Liberalisa, które do czasów nowożytnych przetrwało w zaledwie jednej kopii, od editio princeps w roku 1568 do dziś zostało wydane kilkanaście razy. Wskazuje to na jego dużą popularność wśród humanistów i filologów, których praca przyczyn...

Boecjusz - autor podręczników sztuk wyzwolonych, traktatów teologicznych i filozoficznych oraz tłumacz tekstów starożytnych. Jego twórczość - bogata i inspirująca - silnie oddziaływała na kolejne epoki, w tym św. Tomasza z Akwinu czy literaturę staropolską. Człowiek niezwykłej prawości, minister dworu Teodoryka; bezpodstawnie oskarżony o zdradę stanu i zbrodnię bezbożności został skazany na śmierć.

Tekst Księgi reguł przedstawia siedem zasad, którymi „niczym kluczami można otwierać tajemnice Pisma Świętego”, jak pisał Augustyn, naśladując słownictwo samego Tykoniusza (…). Te reguły zaproponowane przez teologa podzielonego Kościoła opisują sytuację afrykańskiego chrześcijaństwa w taki sposób, by ówczesny stan rzeczy nie przekreślił tego, co w Kościele jest najważniejsze: Kościół to przede wszystkim ciało Jezusa Chrystusa. Dlatego tajemnicy tego ciała poświęcone są trzy reguły: I. Pan i Jego ciało, II. Dwojakie ciało Pana oraz VII. Diabeł i jego ciało. Pozostałe reguły bardziej wiążą się z samą interpretacją tekstu biblijnego: III. Obietnice i prawo, IV. Rodzaj i gatunek, V. Czasy, VI. Rekapitulacja. „Księga reguł wyrosła z osobi...

Książka Mikołaja Kuzańczyka (1401-1464) składa się z trzech, jak dotąd nieprzetłumaczonych, traktatów – Synostwo Boże (1445), Łów mądrości (1463) i Szczyt kontemplacji (1464), w tłumaczeniu Antoniego Śmista. Zestawienie tych trzech tekstów pozwala przedstawić najważniejsze problemy, które przenikały myśl Mikołaja Kuzańczyka, a także strategię prowadzonych przez niego rozważań, zorientowanych na poszukiwanie niepojętego Boga. W traktacie Synostwo Boże autor ukazuje chrystologiczny wymiar swoich rozważań filozoficznych, w traktacie Łów mądrości przedstawia swój stosunek do tradycji filozoficznej, z kolei tekst Szczyt kontemplacji stanowi nowatorską próbę poszukiwań Boga jako Posse ipsum, czystej możliwości, której istnienie – zdaniem filozofa...

To już druga próba przekładu Agamemnona autorstwa Elżbiety Wesołowskiej. Pierwsza wersja, która ukazała się drukiem w 1997 roku, spotkała się z zainteresowaniem, ale i z krytyczną oceną. Tłumaczenie obecne jest zupełnie nowe, z kilkakrotnie poszerzonym i wzbogaconym komentarzem. Zamierzeniem tłumaczki jest trafić z przekładem Agamemnona Seneki do możliwie szerokiego grona odbiorców, nie tylko filologów klasycznych. Dlatego stara się zarówno we wstępie, jak i w komentarzach nierzadko zawrzeć informacje, które, choć oczywiste dla filologów klasycznych, jednak mogą być użyteczne dla odbiorcy po prostu zainteresowanego kulturą antyczną. Chyba możemy się zgodzić, że brak takich informacji mógłby zubożyć kontekst epoki i dzieła, a więc i utrudnić, może...

Prezbiterzy, czyli starsi, stanowili istotny element struktury Kościoła od samego początku jego istnienia. Wraz biskupem, z którym łączyło ich kapłaństwo, kierowali wspólnotą, sprawując w niej najważniejsze funkcje sakralne i duszpasterskie. Sposób ich wyłaniania, wymagania, jakim musieli sprostać, i relacje z innymi członkami wspólnoty były coraz precyzyjniej określane w powstającym prawie kościelnym. Sam urząd przechodził stopniową ewolucję, która nieco inaczej wyglądała w tradycji wschodniej, niż w zachodniej. Najbardziej widocznym elementem tych różnic jest podejście do celibatu, który w Kościele zachodnim stał się obowiązujący. W pracy uwaga została skupiona w większym stopniu na historii kształtowania się tego urzędu, a w mniejszym na teolo...

Jego dorobek spotyka się z bardzo zróżnicowaną oceną: jedni widzą w nim epigona neoplatonizmu i eklektyka, który jedynie pozbierał okruchy po uczcie starożytnych myślicieli, inni uważają go za niezwykle oryginalnego filozofa, odosobniony fenomen na tle burzliwych i poplątanych europejskich dziejów. Pomimo tak rozbieżnych ocen fak­tem jest, że to właśnie w filozofii Boecjusza, jak w soczewce, skupiły się najważniejsze tendencje i nurty późnej starożytności po to, aby w nowej formie zostać przekazane następnym stuleciom. (...) Jednym ze szczególnie doniosłych osiągnięć Boecjusza jest to, że ze wszystkich antycznych teorii człowieka, włączając w to nauczanie Ojców Kościoła, wydobył i odczytał to, co stanowi istotę bytu ludzkiego, a zarazem fundament...

„Tom obecny dotyczy okresu między połową XVI w. a połową XVII wieku. W ciągu wcześniejszych dziesięcioleci Europę Zachodnią rozdarły religijnie ruchy reformacyjne, a do 1555 r. kontynent podzielono na trwałe sfery wpływów. Wtedy zabrano się za porządki: kodyfikację doktryn poszczególnych kościołów, dokładne ustalanie tekstów Biblii, a wreszcie za te, które skutkowały ponadwyznaniową falą polowań na czarownice. Około 1600 r. skończyła się epoka renesansu, a zaczął barok. Muzykę polifoniczną szybko wyparła muzyka homofoniczna, zapanowały nowe style w malarstwie, rzeźbie i architekturze. Zaczęły – w czym bardzo pomogła reformacja – powstawać ważne dzieła pisane już nie po łacinie, ale w ojczystych językach autorów. Renesans filozoficznie...

Niniejsza praca ma charakter systematycznej analizy znanych współcześnie świadectw kultu św. św. Chionii, Irenie i Agape macedońskich męczennic z czasów Dioklecjana. W zasadniczej mierze opiera się ona na szeroko rozumianych źródłach pisanych (włączając w to zabytki epigrafiki), powstałych na przestrzeni od IV do XIX stulecia w zachodnim i wschodnim kręgu kulturowym. Przy czym najobszerniejsze z analizowanych tekstów zostały wraz z autorskimi tłumaczeniami załączone do pracy w formie aneksów. W miarę potrzeb przywołano również najistotniejsze dzieła sztuki, związane z postaciami greckich świętych i datowane na okres od średniowiecza do baroku. W toku analizy uwzględniono także zagadnienie istnienia dwóch wersji historii męczennic oraz problem błędn...

Mikołaj Kuzańczyk (ok. 1401–1464), filozof i teolog niemiecki, dyplomata, uczestnik soboru w Bazylei. Jako legat papieski brał udział w przygotowaniu unii Kościołów. W 1448 r. wyniesiony do godności kardynała. Zwolennik reformy Kościoła oraz duchowej odnowy życia świeckiego. Fascynował wybitnych pisarzy i uczonych. Jednak jego życie i dokonania budzą wciąż wiele pytań i rozbieżnych interpretacji...

Jego dorobek spotyka się z bardzo zróżnicowaną oceną: jedni widzą w nim epigona neoplatonizmu i eklektyka, który jedynie pozbierał okruchy po uczcie starożytnych myślicieli, inni uważają go za niezwykle oryginalnego filozofa, odosobniony fenomen na tle burzliwych i poplątanych europejskich dziejów. Pomimo tak rozbieżnych ocen fak­tem jest, że to właśnie w filozofii Boecjusza, jak w soczewce, skupiły się najważniejsze tendencje i nurty późnej starożytności po to, aby w nowej formie zostać przekazane następnym stuleciom. (...) Jednym ze szczególnie doniosłych osiągnięć Boecjusza jest to, że ze wszystkich antycznych teorii człowieka, włączając w to nauczanie Ojców Kościoła, wydobył i odczytał to, co stanowi istotę bytu ludzkiego, a zarazem fundament...

Boecjusz - autor podręczników sztuk wyzwolonych, traktatów teologicznych i filozoficznych oraz tłumacz tekstów starożytnych. Jego twórczość - bogata i inspirująca - silnie oddziaływała na kolejne epoki, w tym św. Tomasza z Akwinu czy literaturę staropolską. Człowiek niezwykłej prawości, minister dworu Teodoryka; bezpodstawnie oskarżony o zdradę stanu i zbrodnię bezbożności został skazany na śmierć.