Zamykam oczy i widzę...

W codziennych historiach ziemiańskich rodzin z początku XX wieku – Walewskich, Kańskich, Żółtowskich, Przyborów – przegląda się historia Polski i Europy. Ludzie, dwory, zdarzenia – istnieją w subtelnej sieci powiązań, o których warto wiedzieć… Maryńcia Małachowska uciekła z dworu w Prochorowej pod Odessą, kiedy wybuchła rewolucja w Rosji. Później handlowała w Warszawie kapeluszami, szytymi według paryskich wzorów. Maryla Walewska z Kowali nie chciała robić kariery w stolicy, jak radził dziadek, znany adwokat. Hodowała za to kurczaki i narcyzy, bo dobrze sprzedawały się w Radomiu i pozwalały rozwijać gospodarstwo. Janina Żółtowska z Bolcienik początkowo fascynowała się losem swojej prababki, Maryli Wereszczakówny, ale później bardziej interes...

Maria z Czetwertyńskich Adamowa hr. Tarnowska jako żona dyplomaty towarzyszyła mężowi w podróżach zagranicznych i spotkaniach z władcami państw i osobistościami świata polityki początków XX wieku, a jakiś czas później jako polska negocjatorka uczestniczyła w rozmowach kapitulacyjnych Powstania Warszawskiego. Przyszłość pokaże... to pełne życiowej mądrości wspomnienia hrabiny Tarnowskiej o czasach minionych bezpowrotnie, ale nie straconych, to opowieść, która snuje się cicho i ostrożnie, ale zapada w pamięć i duszę czytelnika.

Wojenna zawierucha i rewolucja bolszewicka skazały na unicestwienie wiele kresowych rezydencji, należących do polskich rodów arystokratycznych. Wśród nich znalazła się Peczara, położona na środkowej Ukrainie, nad Bohem. świadkami jej świetności, a potem powolnego umierania były Janina Zofia z Potockich Potocka (1851-1928) i jej córka Zofia Barbara (1883-1974). Ich zapiski: Dziennik z lat 1914-1919 oraz Moje własne wspomnienia, objęte wspólnym tytułem Peczara, tworzą barwny obraz życia rodziny Potockich na dalekiej a pięknej Ukrainie. `Nasze kresowe dwory, rezydencje oddalone od miast, oddalone jedne od drugich dziesiątkami wiorst, wytwarzały każde swoje własne oblicze, odrębny trochę tryb życia, ale wszędzie to życie pulsowało swoistą bujnością, porywem,...

Publikacja zawiera wspomnienia z początku XX wieku, szczęśliwego dzieciństwa i wczesnej młodości Autorki. „[…] Minęło 100 lat od zapisu w sercu i pamięci obrazu początku wieku XX w dworze polskim na Litwie. Pierwsza wojna światowa zniszczyła ten świat. Zmieniła realia polityczne i ekonomiczne, mentalność ludzi, obyczaje, wreszcie zrujnowała domy. Spokój i równomierny rozwój dworu polskiego zostały podcięte u podstaw przez rabunek niemiecki, dewastację sowiecką i litewską reformę rolną. Druga wojna dopełniła zniszczenia materialnego i moralnego, wreszcie wymordowała lub przegnała ludzi z ich domów. Ci co przeżyli pozostali wierni ziemi litewskiej, ideałom polskim, więziom rodzinnym, środowiskowym”.

Kornel Krzeczunowicz opowiada o swych korzeniach – rodzinach Krzeczunowiczów i Theodorowiczów, wywodzących się od pierwszego ormiańskiego wójta Stanisławowa Kirkora Der Awedykowicza. Sięgając do zamierzchłych czasów i dawnych legend, ukazuje przyczyny, dla których niegdyś Ormianie opuścili swą ojczyznę i osiedli na kresach Rzeczypospolitej. Wśród starych dokumentów poszukuje wzmianek o swych przodkach. Wiele uwagi poświęca autor oczywiście przełomowi wieków i początkom wieku XX, kiedy to spędzał młode lata w otoczeniu najbliższych w rodzinnych Bołszowcach i walczył na frontach I wojny światowej. Edward Raczyński napisał: „Niezwykłe to są pamiętniki człowieka, który szczyci się pochodzeniem obcym, a równocześnie najgorętszym przywiązaniem do p...

Zmiany ustrojowe, jakie zaszły po drugiej wojnie światowej, sprawiły, że zniknąć musiał na zawsze styl życia majętnych ziemian nie do odtworzenia w innymi czasie i miejscu. Patriarchalny dom z zapracowanym ojcem, dziadem wspominającym młodzieńcze wojowanie, kobietami drepczącymi cały dzień po domu. Razem z owym stylem życia poznikały drobne szczegóły tego świata, przedmioty codziennego użytku jak szkandela czy lampa naftowa, a nawet niektóre gatunki kwiatów jak róża Mareshal Niels – pnąca, o mocno pachnących kwiatach herbacianego koloru. Książka jest zaproszeniem do starego dworu: na pokoje, do alkowy i garderoby, kuchni i spiżarni, na ganek i do ogrodu, zimą i latem. Przypomina, jak żyli, czym się smucili i czym się radowali jego mieszkańcy, przywołuj...

"Wędrówki niezamierzone" to dzieje rodziny, której losy splotły się nierozerwalnie z historią naszego narodu. Wraz z autorką przemierzamy szlak jej niezwykłej wędrówki - od Jezupola nad Dniestrem przez Kazachstan, Środkowy Wschód, Liban, Anglię, by znaleźć się z powrotem w Polsce, ale już nie takiej, o jakiej marzyła przebywając poza jej granicami. Jest to barwna, pełna nostalgii opowieść o życiu niezwykłej kobiety: jej korzeniach rodzinnych, dzieciństwie spędzonym na Kresach, dojrzewaniu na obczyźnie, w trudnych wojennych warunkach, młodzieńczej fascynacji poznawanymi miejscami, pełną rozczarowań powojenną rzeczywistością dorosłości i powrocie do kraju po latach spędzonych na wygnaniu.

Życie codzienne polskiego ziemiaństwa, zarówno w XIX wieku, jak i w ostatnich latach Drugiej Rzeczypospolitej, niezmiennie było związane z przyrodą i cyklem zmieniających się pór roku. Toczyło się wokół prac rolniczych, w rytmie dorocznych świąt. Książka W ziemiańskim dworze podporządkowuje się temu rytmowi. Niczym gospodarski kalendarz podzielona na cztery części – Zimę, Wiosnę, Lato i Jesień – opowiada o zajęciach mieszkańców dworu: o dbałości o dom, sprzęty, ziemię i zwierzęta, o przygotowywaniu posiłków i zapasów na zimę, obyczajach świątecznych, rozrywkach, wizytach gości, zjazdach familijnych i polowaniach. Tekstowi towarzyszy bogaty wybór archiwalnych zdjęć oraz malarstwo z epoki.

Nadberezyńcy to najwybitniejsze dzieło Czarnyszewicza. Epicka, na poły awanturnicza, na poły romansowa opowieść o dramatycznych losach mieszkańców polskich zaścianków na ziemiach położonych między Berezyną a Dnieprem w latach 1911-1920. Jedna z najważniejszych i najpiękniejszych powieści polskich. „Wojna i pokój naszych Kresów” – Michał Kryspin Pawlikowski. „Wystarczyło jednej stronicy, ażebym uległ wpływowi tego narkotyku i przeczytał jednym tchem 577 stronic dużego formatu” – Czesław Miłosz. „Polska szlachta zagrodowa ma w literaturze szczęście. Po Dobrzyniu z Pana Tadeusza, po Laudzie z Potopu, po Bohattyrewiczach z Nad Niemnem, otrzymujemy czwarty pomnik: Czrnyszewicza Smolarnię” – Jędrzej Giertych. „Czy wiesz, że dziesięć lat temu...

W wieku XIX list był podstawowym źródłem informacji o krewnych i przyjaciołach. Pisano więc chętnie i często, z niecierpliwością czekano na pocztę. Dziś listy te są istną skarbnicą wiedzy o minionej epoce. Ukazują historie wciąż prawdziwe i wciąż poruszające. Tak jest także w tym przypadku. Adresatem tytułowych listów z Kresów, pisanych przez Józefę z Moszyńskich Szembekową (1820–1897), był przede wszystkim jej ojciec Piotr – polski patriota i zesłaniec syberyjski. Kaligrafowane początkowo pod dyktando guwernantki, stały się z czasem wyrazem najgłębszych uczuć. A w życiu Józefy tak wiele się działo – właściwie opuszczona przez matkę dziedziczka ogromnej fortuny, choć wychodzi za mąż wbrew swemu sercu, jest oddaną żoną i matką. Nadcho...

Przedstawiamy zbiór listów pisanych na zesłaniu przez dwudziestoletnią Annę Branicką do przebywającego w niemieckiej niewoli narzeczonego, Janusza Radomyskiego. Teksty te ukazują nie tylko dramat niespełnionej miłości, ale także warunki życia ludzi internowanych w ZSRR. Wśród listów znajdują się również wspomnienia m.in. świąt, polowań i dożynek w Wilanowie i Rosji oraz fragmenty dotyczące września 1939 i Powstania Warszawskiego.

Krzemieniec to miasto-fenomen. Walczył o nie Kazimierz Wielki, opiekowała się nim w sposób szczególny królowa Bona, a do Korony wcielił je Zygmunt August. Po III rozbiorze miasto trafiło pod panowanie Imperium Rosyjskiego. W latach 1805–1832 istniało tam słynne Liceum Krzemienieckie (Gimnazjum Wołyńskie, Ateny Wołyńskie). Krzemieniec ponownie należał do Polski w latach 1921–1939. I o tym właśnie okresie opowiada ta książka. Osią narracji jest powołane przez Józefa Piłsudskiego w 1920 roku Liceum Krzemienieckie, nawiązujące ideowo do swej poprzedniczki z początku XIX w. Było ono fenomenem edukacyjnym lat międzywojennych, któremu nie dorównała później żadna szkoła – ani w PRL, ani obecnie. Było dużo więcej niż szkołą. Stało się centrum kultu...