Księga listów (twarda)

chiczne węzły są mocno zaciągnięte. Długie drogi i rozmowy w śniegu i słońcu, rozległy luksus wymienianych myśli pośród żałosnego ubóstwa życia, zewsząd otamowanego i zwężonego" (s. 398-399). Już wkrótce, nadal w Zakopanem - 15 lutego 1934 roku - pisze w związku z egzemplarzem Sklepów cynamonowych, który przysłał jej Schulz z Drohobycza: ,,Od Brunona jego książka przez niego dla mnie ilustrowana i własnoręcznie oprawiona w brązowy jedwab. Co za świat zupełnie jedyny, żałosny i świetny. Jego listy. Znowu doskonała recenzja w <> (przedtem w <>). Moje ambicje i próżności literackie wyżywają się tak zastępczo w tych młodych talentach [...]. Chociaż zapewne najbardziej udał mi się Choromański - jako rozgłos i popularność, tylko że jakościowo jest mi dalszy od Rudnickiego i Schulza" (s. 401-402). W Warszawie, 15 kwietnia 1934, Nałkowska notuje: ,,W łoskocie mknących naokoło zagadnień i robót, tygodniowa obecność Brunona Schulza przesunęła się smugą ciszy, delikatności, bliskości. Jego sukces, któremu się nieśmiało dziwi, uczuwam jako osobistą chlubę. Jego książka od trzech lat była gotowa, zanim przyszedł do mnie. Dziś ma doskonałe krytyki i co więcej, mnóstwo listów z uznaniem od osób miarodajnych (Witkiewicz, Tuwim, Wittlin, pochwały Berenta, Przesmyckiego, Leśmiana, Staffa) [...]. Jednego z tych dni zaprosiłam po południu kilkanaście osób specjalnie z myślą o Brunonie - więc jego entuzjastów: Błeszyńskiego, Brucza, Wata, Czapskiego, Rudnickiego, Boguszewską, Kornackiego. Był też Karol Szymanowski [...], Irzykowski [...] i Gojawiczyńska [...]" (s. 440). Po kilkudniowej nieobecności w Warszawie zapisuje Nałkowska 21 kwietnia 1934 roku: ,,Po powrocie tutaj dostałam drugi już list od Brunona, opływający mię czarem i najczulszą delikatnością, adoracją kontemplatywną i szczęśliwą od spokoju" (s. 445). Miał Schulz dla ,,przebóstwianej Muzy" i władczej przyjaciółki niekłamane słowa ,,szczęśliwe od spokoju". W tym samym czasie pisał do Waśniewskiego słowa równie prawdziwe, choć pozornie sprzeczne ze składanymi w uniżonej adoracji, w istocie jednak mówiące równoległą prawdę o nim, nieujawnianą w odświętnych seansach najszczerszego bałwochwalstwa i kultu, odprawianego nawet w listach do Nałkowskiej. Pisał więc j e d n o c z e ś n i e: ,,Jeżeli nie odpłacam się Wam równą obfitością wynurzeń - to dzieje się to z dziwnego zahamowania, jakiemu podlegam od pewnego czasu, jakiegoś braku radości, depressji, dla której nie znajduję dostatecznej przyczyny. Muszę być chyba chory nerwowo. Miałbym teraz dużo powodu do zadowolenia, mógłbym sobie pozwolić na trochę radości, a zamiast tego przeżywam nieokreślony strach, zmartwienie, żałość życia [...]. A właśnie spadła na świat taka nieprawdopodobna i błyszcząca wiosna z wszystkimi powiewami, blaskami, przeczuciami - dla mnie tylko po to, by mi uświadomić, że jestem już po tamtej stronie wszystkich wiosen" (list nr 28). Po upływie niespełna miesiąca od ostatniego zapisu o Schulzu, 19 maja 1934 roku, czwartego dnia po swych imieninach, w czasie choroby, Nałkowska pisze, związawszy się ze swym przyszłym mężem Bogusławem Kuczyńskim, a więc mając już swój ,,kaprys" schulzowski poza sobą: ,,Pokój ciemny, zasłony jeszcze nie rozsunięte, powietrze duszne od żyjących jeszcze imieninowych kwiatów. Między nimi czarno-czerwone róże, którymi Bruno Schulz umiał mię obdarzyć aż stamtąd. O miły, który jeszcze nie wie. Nie jestem oczywiście treścią jego istnienia w tym stopniu, jakby się to wydawało z jego listów, z jego ślicznych słów. Nie nazywało się to nawet miłością. Było raczej sprawowaniem kultu, głoszeniem mojej chwały. I wynikało nie z mojej jakości, lub nie tylko z niej - ale z jego natury, łaknącej pokory i zaguby w uwielbieniu i tutaj znajdującej wreszcie jakby obiektywne uzasadnienie (w mojej <>) tych grzesznych pragnień, okazję do wyżycia się ich w wyższej sferze erotycznej. Mówię w czasie przeszłym, ale to jeszcze jest. Tylko mnie już nie ma na tym miejscu" (s. 449). I Schulza też nie ma w Dziennikach przez długi czas, przez ponad rok związku Nałkowskiej z Kuczyńskim. Dopiero smutne wspomnienie jego książki, Sklepów cynamonowych, oprawionej w jedwab o barwie cynamonu, przywołuje Schulza z powrotem na karty Dzienników. Żal do Bogusława Kuczyńskiego, który w ataku zazdrości zniszczył ten jedyny w swoim rodzaju egzemplarz. W 1935 roku, 20 lipca, Nałkowska pisze: ,,Dlaczego Bogusław nie tylko wtedy wraz z innymi rzeczami podarł tę książkę, ale ją jeszcze spalił, żeby nie zostało nic, żeby nie dało się tego zebrać ani skleić. Już przecież przebaczyłam, niby zrozumiałam wszystko - ale oto znowu nie mogę tego wytrzymać [...] (książka Brunona Schulza opr