Broniewski (twarda)

łsudskiemu, a naprawdę realizując jego tajny plan, zajął Wileńszczyznę. Powołał samodzielną Litwę Środkową, która następnie przyłączyła się do Polski. A porucznik, a właściwie już kapitan, choć bez oficjalnej nominacji (awans dostał dopiero w lutym 1921 roku, ale ze starszeństwem od 1 kwietnia 1920), Broniewski mógł odpocząć. Siedział na kwaterze w Wilejce na początku niepewny jeszcze, czy zawieszenie broni utrzyma się dłużej, potem coraz częściej myśląc o powrocie do cywila, na studia, do pisania. Decyzja nie była łatwa. Wojsko, mimo niedogodności, rozwiązywało wszelkie problemy bytowe i uwalniało od myślenia o przyszłości. Powrót na studia oznaczał albo przejście na utrzymanie matki (,,nie uśmiecha mi się" - pisał), albo konieczność znalezienia pracy. Myślał o spisaniu swoich wojskowych doświadczeń w publikacji Kompania w walce w małej wojnie, zaczął nawet coś szkicować, ale nigdy pracy nie skończył. Pisał: ,,Ogarnęło mnie jakieś przeraźliwe, wszechwładne lenistwo. [... ] Powoli odbiegam od moich dawnych aspiracji i staję się ujemnym typem <>". Warszawę zobaczył znów pod koniec listopada 1920 roku, wydelegowany przez pułk na uroczystość wręczenia Piłsudskiemu buławy marszałkowskiej. Była okazja, żeby porozmawiać z dawno niewidzianymi towarzyszami z Legionów o przyszłości. Przeważało przekonanie, że wielka polityka tak wciągnęła legionowych dowódców, że zapomnieli o ideałach, które kiedyś łączyły ich ze zwykłymi żołnierzami. Nie nastrajało to dobrze. Pieniądze wygrane w karty pozwoliły mu się przyzwoicie ubrać, dać sporą sumkę matce, a i tak jeszcze dużo zostało na hulanki w pijanej niepodległością stolicy. Potrzebował pieniędzy, bo odnalazł w Warszawie wszystkie swoje wojenne kochanki. Nawet Pipcię, którą spotkał na ulicy, a już następnego dnia wylądowali w jej hotelowym pokoju. Nastąpiło ,,stopniowe zbliżanie się, wreszcie dyskretne cudzołóstwo". Ale nie krył, że stracił do Pipci serce i na kolejną noc ochoty już nie miał. Pytanie, co dalej, stawało się coraz bardziej dolegliwe. Wojsko dawało poczucie bezpieczeństwa, ale to nie było to, co chciał robić. Literatura? Po latach wojowania bał się, że nie będzie miał nic ważnego do powiedzenia. Spotkany w Warszawie przyjaciel namawiał go do polityki, ale Broniewski wzdragał się: ,,Chcę jeszcze jakiś czas <>. Chcę nabrać ostatecznego już przesytu i wtedy dokonać metamorfozy". Ale jaka to miałaby być metamorfoza i kto miałby się z niej wyłonić, ostatniego dnia roku 1920 jeszcze nie wiedział. Kolejne dni w Warszawie też niczego nie rozjaśniły, podobnie jak wizyty w zaprzyjaźnionych domach. Zwłaszcza tych, w których znajdowały się panny na wydaniu. Czuł, że patrzą tam na niego dziwnie jakoś matrymonialnie. Oznaczało to, że widzą w nim jednak wojskowego, bo oficer to była tzw. dobra partia. Nie pomogły hulanki w restauracjach ani wizyty w teatrze. Pisał, że obmierzła mu już warszawska ,,psyche", od poetów po paskarzy. Wracał do kompanii znudzony Warszawą i trybem życia, jaki pędził. ,,Wyjeżdżam pod wrażeniem jakby stosunku z publiczną kobietą". W Wilejce oficerowie czekający na koniec wojny zajmowali się wymyślaniem zabaw, które urozmaiciłyby koszarową nudę. Broniewski ułożył kabaretowy Rozkaz operacyjny, w którym dokuczył wszystkim bez wyjątku kolegom, wypominając im rozmaite wydarzenia z żołnierskiego życia. Kapitan Antoni Starak miał według Rozkazu wygłosić pogadankę O zgubnych skutkach alkoholizmu (z demonstrację spalonych spodni i sanek), dowódca batalionu kpt. Okulski mówić O praktycznym zapinaniu spodni (z cyklu ,,Moje wspomnienia"), porucznik Witold Chmura O skutecznym sposobie przechodzenia przez rzeczkę (wywody poparte doświadczeniami osobistymi), podporucznik Stanisław Bojanowski O przesądach antysemickich w Polsce (z demonstrację osoby autora), a podporucznik Jan Dubeński O kobietach XX wieku po narodzeniu Chrystusa i ich stosunku do armii, czyli w jaki sposób uchronić się od rozmiękczenia mózgu w Wilejce. Powołana Rozkazem kompania broni specjalnych miała składać się z sekcji miotaczy przekleństw, sekcji gazów domowych, oddziału grenadierów werbla [gra w karty - ], miotaczy płomieni miłosnych, oddziału konnych ludożerców oraz sekcji techniczno-kieszonkowej. Dodatkowo do Rozkazu Broniewski dołożył Śpiwki nie o mizerii wilejskiej, wykpiwające ogłoszoną przez dowództwo akcję mającą przeciwdziałać pijaństwu oficerów. Dziś pod kościołem dziadowie śpiewali, że w pirszym pułku całkiem pić przestali, że, jako diabeł ma wstręt do kropidła, wódka nam zbrzydła. [...] Tak se tu wiodą po trzyźwemu życie: jeden ma Chaje, drugi panne Micie, trzeci rżnie w karty, a czwarty co inne - rzeczy niewinne. [...] Rano do domu kużden wraca chy