Papież i Mussolini. Nieznana historia Piusa XI i rozkwitu faszyzmu w Europie

Trudno o bardziej odmienne postaci: Pius XI spędził większość życia pochylony nad średniowiecznymi manuskryptami. Benito Mussolini był zanurzonym w teraźniejszości podżegaczem, awanturnikiem i antyklerykałem. Istniały jednak i podobieństwa. Obaj mieli wybuchowy temperament, obaj domagali się bezwarunkowego posłuszeństwa i wywoływali u swoich podwładnych strach, obaj uważali komunizm za zagrożenie. I z czasem docenili znaczenie współpracy.

Papież i Mussolini to opowieść o dwóch ludziach, którzy w tym samym 1922 roku sięgnęli po władzę i zmienili bieg XX wieku. Kiedy w 2006 roku otwarto tajne archiwa Watykanu, a cenne źródła ujrzały światło dzienne, możliwe było wreszcie wyjaśnienie, co połączyło te dwie postaci i jakie były tego skutki. Obrazu dopełniają grube teczki faszystowskiej policji, dokumentujące tajemnice i skandale opisane w raportach donosicieli działających za murami Watykanu.

Analiza źródeł niezbędnych do napisania niniejszej książki zajęła autorowi siedem lat. Przejrzał dwadzieścia pięć tysięcy stron dokumentów. Przebrnął przez niezliczone tomy odtajnionej korespondencji włoskich, francuskich, brytyjskich, amerykańskich i niemieckich dyplomatów, przeczytał dzienniki i pamiętniki. I jak sam przyznał opracowanie tych wszystkich materiałów i rozwiązanie starych łamigłówek było zadaniem wprost porywającym.

Czy Kościół rzeczywiście pozwalał Mussoliniemu na prześladowania Żydów? Autor powołuje się na źródła, z których wynika, że Pius XI żałował swojego cichego sojuszu z duce. Papież i Mussolini to ważna książka historyczna, przedstawiająca portery dwóch przywódców dzierżących rząd dusz. Gilbert Taylor, Booklist

David Kertzer ma nosa do ciekawych historii, instynkt reportera i potrafi słuchać. Z niezwykłą skrupulatnością, ale i pisarskim talentem dokumentuje współpracę pomiędzy Piusem XI a faszystowskim przywódcą. Współpracę będącą ponurym sojuszem Watykanu z totalitarnym rządem ufundowanym na korupcji i przemocy.  Joseph J. Ellis

Siła tej opowieści jest równie imponująca jak zachowana w niej moralna wrażliwość. Kertzer stworzył fascynujące portrety dwóch wybuchowych i często irracjonalnie postępujących przywódców. Jego książka odkrywa przed czytelnikiem zawiłe drogi, którymi podążały myśli bohaterów, oraz zdumiewające sposoby nadużywania władzy. The Guardian

Papież i Mussolini jest ukoronowaniem ciężkiej pracy Davida Kertzera. Autor starannie i wymownie opisuje bolesną porażkę, którą Watykan poniósł w najważniejszym moralnym teście. Książka Kertzera to historia napisana w imię sprawiedliwości. James Carroll

Autor nie oszczędził Kościoła, który długo konformistycznie tłumaczył swoje związki z faszystowskim reżimem Mussoliniego. Pisząc o szokującej działalności Watykanu, Kertzer jest bezkompromisowy i nieustępliwy. Ujawnia niewygodne fakty dotyczące kolaboracji Watykanu ze złem. Kirkus Reviews

Kertzer podąża własną ścieżką, z odwagą prowadząc badania i tworząc jednocześnie świetną i wciągającą opowieść. America. The National Catholic Review

Papież i Mussolini to książka od początku do końca przykuwająca uwagę i pełna dobrze udokumentowanych szczegółów. Nikt nie mógłby opowiedzieć tej skomplikowanej historii lepiej niż David Kertzer. Jack Miles

Papież i Mussolini to książka całkowicie zasługująca na określenia przełomowa, odważna i fascynująca. Kertzer odrzuca dotychczasowy sposób pisania o Piusie XI i przywódcy faszystów. Ich wzajemny stosunek nie zasadzał się na wrogości, ale na współzależności. Wnioski, do których dochodzi Kertzer, są niepodważalne i oparte na rzetelnych, głębokich badaniach doświadczonego naukowca, a przy tym wspaniale opisane. To bogata w szczegóły, kunsztowna, świeża, fascynująca i pouczająca lektura. prof. Kevin Madigan