Śladami bogów

oraz nędzne wsie zło­żone z lepia­nek; nie­po­ha­mo­wane bogac­two i nie­wy­obra­żalna nędza, reli­gie i sza­leń­stwa, okru­cień­stwo i fana­tyzm; w sześć­dzie­się­ciu pię­ciu pro­cen­tach jaglica, w innych wypad­kach syfi­lis i dżuma, suł­ta­no­wie i nie­wol­nicy, auta Forda i ludzie obok przy­stanku tram­wa­jo­wego, modlący się na klęcz­kach i z twa­rzami zwró­co­nymi w kie­runku Mekki; harem i whi­sky, naj­mici pra­cu­jący za pół pia­stra dniówki i pię­ciu efen­dich11, któ­rzy mają w rękach wszyst­kie zie­mie Egiptu; zimne, mar­twe bożki wykrzy­wione w gry­ma­sie i angiel­scy inży­nie­ro­wie wzno­szący tamy na Nilu, dopro­wa­dza­jący prąd do gro­bów fara­onów i budu­jący kolej żela­zną przez pusty­nię, tę samą pusty­nię, którą nie­gdyś wędro­wali Żydzi kie­ru­jący się ku nędzy Ziemi Obie­ca­nej, porzu­ciw­szy sie­dze­nie u żłobu w Egip­cie. Już nic nie jest cał­kiem nie­ska­lane, a mimo wszystko od tysiąc­leci całość pozo­staje nie­zmienna, jakby i dzi­siaj osta­tecz­nego obli­cza spraw nie for­mo­wało tu nic innego, tylko owe dwie siły, od tysięcy lat okre­śla­jące kształt i osta­teczny cha­rak­ter wszyst­kiego, co tu żyje: słońce, to okrutne i wieczne słońce, oraz woda, ten tajem­ni­czy i potężny bóg, Nil. Tutaj wszystko się zmie­niło, a nic się nie zmie­nia; Anglia przy­słała tu swoje bagnety, szcze­pionki i swo­ich inży­nie­rów, a w zamian wywozi bawełnę, Moskwa przy­słała tu swo­ich agen­tów i w miej­sce sta­rych bogów ofe­ruje nowych - Afryka wszystko tole­ruje, niczym gnu­śne zwie­rzę, zbyt ospałe i zmę­czone, żeby strzą­snąć z ciała te obce paso­żyty, i dalej roi sobie nie­opo­dal wody i pod słoń­cem. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki Sir Marc Aurel Stein (węg. Stein Márk Aurél, 1862-1943) - uro­dzony na Węgrzech bry­tyj­ski podróż­nik i arche­olog, badacz Azji Środ­ko­wej i histo­rii Jedwab­nego Szlaku, odkrywca licz­nych bud­dyj­skich dzieł i doku­men­tów, autor arty­ku­łów i ksią­żek rela­cjo­nu­ją­cych jego podróże i bada­nia. (Jeśli nie zazna­czono ina­czej, wszyst­kie przy­pisy pocho­dzą od tłu­maczki). [wróć] Par­tir, cest mourir un peu (fr.) - odje­chać to tro­chę umrzeć. Cytat z wier­sza fran­cu­skiego poety Edmonda Harau­co­urta. [wróć] Anna­mici - nazwa uży­wana na okre­śle­nie Wiet­nam­czy­ków, gdy Wiet­nam stał się pro­tek­to­ra­tem Fran­cji w 1881 roku i został podzie­lony na Kochin­chinę, Annam i Ton­kin. [wróć] Opo­wieść bar­mana jest kom­pi­la­cją losów co naj­mniej dwóch róż­nych stat­ków zatrzy­ma­nych w Ame­ryce Połu­dnio­wej w związku z wybu­chem pierw­szej wojny świa­to­wej. [wróć] To oczy­wi­ste nawią­za­nie do domu rodzin­nego Máraiego w Kassy, tam na podwórku rosła wła­śnie aka­cja, przy­wo­ły­wana rów­nież w innych utwo­rach pisa­rza. [wróć] Hosszúnap (węg.) - błędna węgier­ska nazwa święta Jom Kip­pur, które jest jed­nym z naj­waż­niej­szych świąt w juda­izmie i ma cha­rak­ter pokutny. [wróć] Naj­praw­do­po­dob­niej cho­dzi o Cen­tra­lve­rein, orga­ni­za­cję zało­żoną w 1893 roku, która w 1926 roku była naj­więk­szą orga­ni­za­cją sku­pia­jącą Żydów nie­miec­kich (przyp. red. meryt.). [wróć] Dzie­dziczny tytuł władcy (wice­króla) Egiptu w latach 1864-1914. [wróć] trente pia­stres (fr.) - trzy­dzie­ści pia­strów. [wróć] Jalla (arab.) - wyra­że­nie wie­lo­znaczne: chodźmy, szybko, przy­śpiesz kroku. [wróć] Efendi (z tur.) - pan, tytuł odno­szący się do wszyst­kich choć tro­chę wykształ­co­nych męż­czyzn (przyp. red. meryt.). [wróć] TYTUŁ ORY­GI­NAŁU: Iste­nek nyomában (C) Heirs of Sándor Márai, Csaba Gaal (Toronto) PRO­JEKT GRA­FICZNY OKŁADKI: Maria Dra­becka KON­SUL­TA­CJA MERY­TO­RYCZNA: prof. dr hab. Marek Dzie­kan REDAK­TOR: Milena Schefs Wyda­nie I elek­tro­niczne Kon­wer­sję do wer­sji elek­tro­nicz­nej wyko­nano w sys­te­mie Zecer Wszel­kie prawa zastrze­żone. Niniej­szy plik jest objęty ochroną prawa autor­skiego i zabez­pie­czony zna­kiem wod­nym (water­mark). Uzy­skany dostęp upo­waż­nia wyłącz­nie do pry­wat­nego użytku. Roz­po­wszech­nia­nie cało­ści lub frag­mentu niniej­szej publi­ka­cji w jakiej­kol­wiek postaci bez zgody wła­ści­ciela jest zabro­nione. Spół­dziel­nia Wydaw­ni­cza ,,Czy­tel­nik" ul. Wiej­ska 12a, 00-490 War­szawa ­tel­ (C) Copy­ri­ght for the Polish trans­la­tion by Irena Maka­re­wicz, 2021 (C) Copy­ri­ght for the Polish edi­tion by Spół­dziel­nia Wydaw­ni­cza ,,Czy­tel­nik", War­szawa 2021 ISBN 978-83-07-03519-2