Churchill i Stalin Toksyczni bracia (twarda)

em­nego). [wróć] Chur­chill do Edena, 22 kwiet­nia 1940 r., PREM 3/395/16. [wróć] Sta­lin for­so­wał to sta­no­wi­sko w 1927 r., Ste­phen Kot­kin, Sta­lin, t. 1. Para­do­xes of Power, New York 2014, s. 639. [wróć] Suge­stia Goro­det­skyego, jakoby Sta­lin podej­rze­wał, że Bry­tyj­czycy chcą, aby Sowieci wplą­tali się w wojnę z Niem­cami, została potwier­dzona przez tę wia­do­mość oraz zawo­alo­wane groźby Crip­psa, iż Bry­tyj­czycy zawrą ,,sepa­ra­ty­styczny pokój", Goro­det­sky, Staf­ford Cripps Mis­sion, s. 124. [wróć] Maj­ski wywarł wpływ na treść komu­ni­katu, ale póź­niej dał się prze­ko­nać infor­ma­cjom wywia­dow­czym prze­ka­za­nym przez Cado­gana, że nie­miecki atak jest bli­ski, Dzien­niki Maj­skiego, 13 czerwca, roz­mowa z Cado­ga­nem z 15 czerwca oraz Crip­p­sem z 18 czerwca 1941 r., Dzien­niki Maj­skiego, s. 355. [wróć] Chur­chill, Grand Alliance, s. 330. Win­ston Chur­chill, Druga wojna świa­towa. Wielka koali­cja. [wróć] John Colville, The Frin­ges of Power. Downing Street Dia­ries, t. 1, Lon­don 1985, wpis z 21 czerwca 1941 r. Colville odno­to­wał prze­czu­cie Chur­chilla, że Zwią­zek Radziecki zosta­nie ,,nie­chyb­nie" poko­nany. [wróć] Roz­mowa Edena z Maj­skim, 22 czerwca 1941 r., PREM3/401/1 oraz Crip­psa z Maj­skim pod­czas uro­czy­stego lun­chu 19 czerwca 1941 r., FO371/29466/N3099. [wróć] Na temat sprzecz­nych rela­cji Beaver­bro­oka, Crip­psa i Edena o to, kto wywarł wpływ na Chur­chilla, zob.: Dzien­nik Brucea Loc­kharta, wpisy z 20, 23 i 25 czerwca 1942 r. [wróć] Eade (red.), War Spe­eches, s. 450-454. [wróć] Chur­chill do Roose­velta, 14 czerwca 1941 r., PREM3/230/1; Duff Cooper do Edena, 28 czerwca 1941 r., doku­menty Mini­ster­stwa Infor­ma­cji INF1/913; notatki z 64. posie­dze­nia Gabi­netu Wojen­nego WM(41), 30 czerwca 1941 r., CAB65/18. Colville zwró­cił uwagę na oży­wione roz­mowy w podob­nym duchu zaraz po audy­cji radio­wej, gdy Chur­chill sączył drinki z Beaver­bro­okiem, Ede­nem i Crip­p­sem. Carl­ton wspo­mina, że Colville opi­sał nocną roz­mowę jako komiczną i kon­klu­do­wał, iż Chur­chill nie trak­tuje poważ­nie przy­stą­pie­nia Sowie­tów do wojny, sądząc, że opór sta­wiany przez Rosjan będzie krót­ko­trwały i wią­żąc wszyst­kie wojenne nadzieje ze Sta­nami Zjed­no­czo­nymi. Jed­nak ton audy­cji odzwier­cie­dlał linię, którą według Colvillea obrał Chur­chill (razem z Crip­p­sem): Carl­ton, Chur­chill and Soviet Union, s. 85; Dzien­nik Colvillea, wpis z 22 czerwca 1941 r. [wróć] Cripps do Mini­ster­stwa Spraw Zagra­nicz­nych, 27 czerwca 1941 r., FO371/29466/N3232. [wróć] Hanak, Sir Staf­ford Cripps as Ambas­sa­dor in , s. 334. [wróć] Chur­chill do Sta­lina, 7 lipca 1941 r., Doku­ment 1. [wróć] Chur­chill dodał: ,,Nie chcę zostać w Euro­pie sam z tym niedź­wie­dziem". Dzien­nik Bar­ring­tona-Warda, wpis z 29 marca 1943 r., Donald McLa­chlan, In the Chair, Bar­ring­ton-Ward of ,,The Times" 1927-1948, Lon­don 1971, s. 205. [wróć] Cripps do Mini­ster­stwa Spraw Zagra­nicz­nych, 8 lipca 1941 r., FO371/29467/N3528. [wróć] Chur­chill do Sta­lina, 10 lipca 1941 r., Doku­ment 2. [wróć] Sta­lin do Chur­chilla, 18 lipca 1941 r., Doku­ment 3, Chur­chill do Sta­lina, 20 lipca 1941 r., Doku­ment 4. [wróć] Goro­det­sky, Staf­ford Cripps Mis­sion, s. 188-189. [wróć] Dzien­nik Edena, wpis z 11 paź­dzier­nika 1944 r., notatki Avona AP20/3/09, Bir­ming­ham Uni­ver­sity Library. [wróć] Chur­chill do Sta­lina, 28 lipca 1941 r., Doku­ment 6. John Harvey (red.), The War Dia­ries of Oli­ver Harvey 1941-1945, Lon­don 1978, dalej Dzien­nik Harveya. [wróć] Każdy z nich dostał infor­ma­cje od amba­sa­dora (do połowy 1943 r. był nim Maj­ski; Clark Kerr od marca 1942 r.), który pozo­sta­wał w bli­skich sto­sun­kach oso­bi­stych z przy­wódcą dru­giej strony: obaj trak­to­wali otrzy­mane rady w spo­sób nie­kon­se­kwentny, nie uwa­ża­jąc ich za bar­dziej wią­żące od wła­snego prze­czu­cia. [wróć] Dzien­niki Maj­skiego, 30 sierp­nia 1941 r., zob. rów­nież wpisy z 21 lipca 1942 i 5 lutego 1943 r. [wróć] Sta­lin do Chur­chilla, 3 wrze­śnia 1941 r., Doku­ment 8. [wróć] Chur­chill wspo­mina, że na początku wrze­śnia nie mógł się powstrzy­mać przed zare­ago­wa­niem na drwinę Maj­skiego, iż ZSRR przez ostat­nich jede­na­ście tygo­dni toczy samotną walkę. Odpo­wie­dział mu: ,,Nie pamięta pan, że jesz­cze cztery mie­siące temu nie wie­dzie­li­śmy na tej wyspie, czy nie wyru­szy­cie prze­ciwko nam u boku Niem­ców? Uwa­ża­li­śmy to za bar­dzo praw­do­po­dobne. [...] Nie­za­leż­nie od tego, co się wyda­rzy i co uczy­ni­cie, nie macie prawa sta­wiać nam żad­n