Awiezer
Awiezer. Wyznania maskila, dzieło Mordechaja Arona Gincburga (1795–1846), żydowskiego pisarza, tłumacza i pedagoga, jest jednym z pierwszych przykładów nowoczesnej autobiografii w literaturze hebrajskiej.
Tekst powstał pod wpływem dwóch wielkich tradycji: wewnętrznej żydowskiej, związanej z instytucją etycznego testamentu, oraz zewnętrznej europejskiej, której źródeł upatrywać należy w autobiografiach wzorowanych na Wyznaniach Jana Jakuba Rousseau. Autor rozpoczął pracę nad Awiezerem prawdopodobnie już w 1828 roku, jednak książka ukazała się drukiem dopiero siedemnaście lat po jego śmierci.
W tekście Gincburg opisał swoje dzieciństwo i wczesną młodość na tle tradycyjnej społeczności żydowskiej Europy Wschodniej oraz proces swojej formacji jako maskila. Poddał krytyce przestarzałe, jego zdaniem, instytucje żydowskiego życia społecznego i na przykładzie własnej historii ukazał ich nieadekwatność i szkodliwość. Pisarz dokonał analizy metod pedagogicznych stosowanych przez swoich nauczycieli, wykazując niedostatki ówczesnego systemu edukacji żydowskiej. Ponadto ukazał katastrofalne, w jego opinii, skutki przedwczesnego ożenku i swatów rozumianych jako transakcja pomiędzy rodzinami. Końcową część pracy poświęcił Gincburg opisowi swojego kryzysu wiary z jednej strony, a z drugiej – niezdolności wspólnoty do udzielenia odpowiedzi na duchowe i intelektualne potrzeby dorastającego pokolenia.
Czytana dziś autobiografia Gincburga służyć może jako cenne źródło informacji na temat historycznych metod pedagogicznych rodziców i nauczycieli. Stanowi również okazję do wglądu w przebieg kojarzenia małżeństw oraz w dynamikę relacji rodzinnych i małżeńskich. Lektura tekstu umożliwia ponadto odtworzenie intelektualnych ram epoki, dominujących tendencji filozoficznych i kluczowych pozycji literackich. Wreszcie dzięki Awiezerowi czytelnik ma okazję prześledzić, w jaki sposób europejskie idee oświeceniowe przenikały do tradycyjnego świata żydowskiego i zmieniały jego oblicze.
Tłumaczenie tekstu autobiografii na podstawie hebrajskiej edycji: Widujo szel maskil. Awi‘ezer. Hu sefer toldot isz ram ha-maala aszer kataw be-ecem jado kmo”h Mordechaj Aharon Gincburg, redakcja, wstęp i przypisy Shmuel Werses, Mosad Bialik, Jeruszalajim 2009
W serii ukazały się:
Ludwig Kalisch, Obrazki z moich lat chłopięcych
Jecheskiel Kotik, Moje wspomnienia, TOM I
Najstarsze pamiętniki Żydów krakowskich: Meir ben Jechiel Kadosz z Brodu, Zwój pana Meira, Jom Tow Lipmann Heller, Zwój nienawiści
Jecheskiel Kotik, Moje wspomnienia, TOM II
Estera Rachela Kamińska, Boso przez ciernie i kwiaty. Memuary „matki teatru żydowskiego”
Wstęp IX
Mordechaj Aron Gincburg – życie, twórczość i działalność społeczna X
Dzieciństwo i młodość (1795–1817) X
Tułaczka (1817–1835) XIII
Okres wileński (1835–1846) XVI
Awiezer – wyznania litewskiego maskila i pedagoga XXIII
Okoliczności powstania i recepcja XXIII
Oświeceniowa autobiografia dydaktyczna XXVIII
Budowa i treść utworu XXXV
Język i styl XLIII
Narodziny maskila XLV
Nota edytorska XLVII
Bibliografia L
Awiezer. Wyznania maskila 2
Dzieje znanych osobistości (Biographien) 3
Rozdział 1 5
Rozdział 2 8
Rozdział 3 11
Rozdział 4 14
Rozdział 5 17
Rozdział 6 20
Rozdział 7 23
Rozdział 8 26
Rozdział 9 28
Rozdział 10 31
Rozdział 11 35
Rozdział 12 39
Rozdział 13 42
Rozdział 14 46
Rozdział 15 50
Rozdział 16 54
Rozdział 17 57
Rozdział 18 60
Rozdział 19 64
Rozdział 20 67
Rozdział 21 71
Rozdział 22 74
Rozdział 23 77
Rozdział 24 80
Rozdział 25 84
Rozdział 26 90
Rozdział 27 94
Rozdział 28 97
Rozdział 29 101
Rozdział 30 104
Rozdział 31 107
Rozdział 32 110
Rozdział 33 113
Rozdział 34 116
Rozdział 35 119
Rozdział 36 122
Rozdział 37 126
Rozdział 38 129
Rozdział 39 132
Rozdział 40 136
Rozdział 41 139
Rozdział 42 142
Rozdział 43 145
Rozdział 44 148
Rozdział 45 151
Rozdział 46 154
Rozdział 47 158
Rozdział 48 163
Rozdział 49 168
Rozdział 50 172
Rozdział 51 176
Rozdział 52 181
Rozdział 53 184
Rozdział 54 187
Rozdział 55 190
Summary 192
Spis ilustracji 194
Indeks 195
