Dziennik

"Dziennik 1940, cz. 1. Megila życia" to wydany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma drugi tom pełnego polskiego wydania ?Dziennika? spisanego przez Chaima Arona Kapłana w latach 1933?1942. Książka zawiera fragmenty zapisków z pierwszej połowy 1940 r., a więc z okresu przed formalnym utworzeniem niemieckiego getta dla Żydów w okupowanej Warszawie.

Fotograficzne montaże Marcina Dziedzica sprawiają, że żydowska Warszawa znów pojawia się tam, gdzie dziś już jej nie ma. A opowieści Magdaleny Kicińskiej o ludziach i miejscach, po których nie został najmniejszy ślad, uprzytomniają nam, jak bardzo byliśmy razem i jednocześnie osobno. „Gęsia–Anielewicza i okoliczne nowe–nienowe ulice są teraz zadrzewione jak nigdy. Bo nigdzie drzewa nie rosną tak chętnie jak na popiołach. I tak bujnie. Osłaniają (zasłaniają) pomnik. A także dostawione do niego niedawno muzeum. Niskie i pod ochronnym zielonkawym kolorem. Dyskretne, jak wszystko, co żydowskie na tym najbardziej pożydowskim skrawku ziemi”. – Henryk Grynberg W marcu 1940 roku zamieszkiwaną przez Żydów część miasta zaczęto odgradzać – najpierw ogro...

„Lwowska noc ukazuje martyrologię miasta. I męczeństwo ludzi. Tych, których naprędce zakopano w gigantycznych dołach, by kolejny, niemiecki okupant Lwowa mógł z dumą oznajmić, że miasto jest „Juden frei!”; tych, których zakatowano w więzieniach i siedzibach Gestapo i NKWD; elitę miasta rozstrzelaną przez Niemców na Wzgórzach Wuleckich; ofiary najstraszliwszych mordów dokonanych przez, teoretycznych, współgospodarzy tej ziemi: Ukraińców. Ta powieść, w której prawdziwe jest każde słowo, każda litera rozrywa serce, a sceny mordu rodziny głównego bohatera Lwowskiej nocy nie śmiałbym porównać do żadnej innej w literaturze polskiej. Ostrzegam: lektura jest bolesna. I obowiązkowa” – Krzysztof Masłoń. Wiesław Helak (ur. 1948) – reżyser filmowy,...

Hugh Thomson po raz pierwszy pojechał do Peru w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Miał dwadzieścia lat i chciał odnaleźć inkaskie ruiny Llactapata, które już kiedyś odkryto, a potem znów ślad po nich zaginął. Zarosła je dżungla i od kilkudziesięciu lat nikt nie potrafił ich odnaleźć. Tak się zaczęła jego fascynacja kulturą Inków i historią Ameryki Południowej. W ciągu następnych lat wielokrotnie wracał na ten kontynent, przemierzał kolejne szlaki, poszukiwał zagubionych osad i starał się dociec, ile prawdy jest w powszechnych wyobrażeniach na temat cywilizacji Inków. Biała skała to także porywająca historia zdobywców i odkrywców, konkwistadorów, awanturników i podróżników, którzy próbowali poznać i opanować ten najbardziej dziki i...

Niepodległa Chorwacja urodziła się niewiele ponad trzydzieści lat temu. To młode państwo o ponadtysiącletniej historii, pełne sprzeczności i niedopowiedzeń. Powstało na gruzach Jugosławii, która rozpadła się z hukiem, zostawiając po sobie ruiny, traumy, niezałatwione sprawy i niewyrównane rachunki. Jest jednym z najpiękniejszych miejsc na świecie, pełnym muzyki i śmiechu, pachnącym olejkiem do opalania i przysmakami z grilla, ale słońce nie świeci tu tak samo dla wszystkich. Aleksandra Wojtaszek, rówieśnica Chorwacji, spędziła większość dorosłego życia, próbując ją poznać i zrozumieć. W swojej książce opowiada o drużynie piłkarskiej Hajduk Split, weteranach wojennych, byłych szwaczkach, więźniach obozów koncentracyjnych, mieszkańcach adriaty...

Ataman zginął w Paryżu. Trafiony kulami Szwarcbarda, upadł na bruk wąskiej rue Racine, dwa kroki od bulwaru Saint-Michel. Do innej Petlura przywykł przestrzeni, inne przemierzał drogi. Szwarcbard był Żydem z Ukrainy, tułaczem, paryżaninem. Szalom Szwarcbard, poeta, zegarmistrz, żołnierz francuski i czerwonoarmista, znał Atamana tylko z widzenia. Nie miał jednak pamięci wzrokowej, nosił przy sobie kartkę ze zdjęciem Petlury z leksykonu Larousse’a. Wydarł ją z książki i obnosił po mieście jak list gończy, talizman, wyrok nieznanego trybunału. Ataman stołował się z żoną i córką w restauracji Chartier na rue Racine. W niewielkim mieszkaniu na rue Thénard nie było kuchni, jedli więc w Chartier. Restauracja istnieje do dziś. Zachowała swój secesyjny wyst...

Antoni Drążkiewicz, 33-letni urzędnik nasłużbie carskiej wRadomiu, opuszcza intratną posadę iudaje się dooddziału Dionizego Czachowskiego. Bierze udział wwalkach ipotyczkach orazciągłych marszach partii powstańczej. Prowadząc nabieżąco zapiski łatwiej mu polatach opisać swoje wspomnienia zpowstańczych walk. Autor przedstawia również swoje sceptyczne poglądy nadziałalności Mariana Langiewicza iobozu białych.

Dziennik Dawida Sierakowiaka jest uznawany za jedno z najważniejszychświadectw z getta łódzkiego. Wśród znanych tego typuzapisków zajmuje miejsce szczególne. Dzięki swej błyskotliwości i spostrzegawczości nastolatek zrelacjonował w przejmujący sposób życie w anormalnej sytuacji getta: działalność organizacji młodzieżowych,warunki pracy w zakładach produkcyjnych (tzw. resortach), rozpad więzi rodzinnych, a przede wszystkim narastający i coraz bardziej dotkliwy głód. To właśnie głód staje się od pewnego momentu głównym bohaterem narracji Sierakowiaka.

Dziennik Abrahama Lewina (1893?1943), warszawskiego nauczyciela i członka zespołu Oneg Szabat - tajnego instytutu naukowo-badawczego dokumentującego losy Żydów na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką, to jeden z najważniejszych dokumentów osobistych z getta warszawskiego, tworzony ?tam i wtedy? opis ostatnich miesięcy przed deportacją i przebiegu Wielkiej Akcji. Lewin, pomimo kolejnych uderzających w niego tragedii, pisze codziennie (marzec 1942 - styczeń 1943), z pełną świadomością i odpowiedzialnością obejmując rolę kronikarza ostatnich dni żydowskiej Warszawy. Na potrzeby przyszłego, nieznanego czytelnika tworzy bardzo osobistą historię Zagłady, zapis, jak sam pisze, tego, co się dzieje w głębi duszy niewinnie skazanego na śmierć.

Wandalizm był niewątpliwie jednym z najważniejszych przejawów rewolucji francuskiej, w znacznej mierze dokonywał się bowiem w zgodzie z nowym prawem. Biorąc pod uwagę ogrom strat wśród wybitnych i ważnych dzieł sztuki, wydarzenie to należy zaliczyć do największych katastrof kulturalnych w historii Europy. Książka François Souchala jest niezbędną lekturą dla każdego, kto interesuje się europejską historią i sztuką, jest napisaną ze swadą opowieścią o jednym z aspektów rewolucji, a zarazem wywodem starannie usystematyzowanym i opartym na niepodważalnych faktach. Niemałą rolę odgrywają też oceny i interpretacje autora, schodzą one jednak na dalszy plan wobec przytłaczającej siły wstrząsających danych historycznych. François Souchal – archiwista-p...