Wolność w łupinie orzecha

Czy to wstyd nie znać twórczości Ludmiły Murawskiej? Wstydem jest nie znać i rozprawiać jakby było się ekspertem albo też oszukiwać samego siebie, że wie się wszystko.

Osobiście, nie znałam twórczości Pani Ludmiły ale nie są mi obce nazwiska z którymi się spotykała, wspólnie tworzyła. Ludwig Hering, Miron Białoszewski, Józef Czapski, bo o nich mowa, chyba każdemu w jakimś stopniu kojarzą się ze sztuką. I właściwie o nich jest ta książka.

Pozycja dla każdego. Gratka dla znawców tematu, ciekawostka dla niewtajemniczonych. Ma formę krótkich wspomnień, obrazów z życia przeplatanych wywiadami i mnóstwem zdjęć. Większość dotyczy twórczości artystycznej ale jest też o ciężkich doświadczeniach autorki podczas II wojny światowej. Czytając uczestniczymy w życiu artystów lat 50. i 60. a ten czas nierozerwalnie łączył się z polityką, o czym też sporo.

Przyjemnie mi się książkę czytało. Krótkie formy nie nudzą, nie jest to szczegółowa autobiografia a wybrane urywki z życia. Murawska sporo pisze o Białoszewskim, trochę mniej o Czapskim. Czasami ja, zwykły szary człowiek, uśmiechnęłam się czytając. Jednak bycie Artystą to stan umysłu, prowadzi do absurdów, szaleństwa. Chociażby dlatego warto tę pozycję przekartkować, dla poznania życia polskiej awangardy. Myślę, że jest bardzo wiarygodnie.

"Długo przetrwaliśmy w tym komunistycznym świecie, mieliśmy dużo szczęścia. Teraz jednak miały nam zostać odebrane te niewielkie, życiowe łupiny i skorupki, w których trwała odrobina osobistej wolności. Niszczenie malarstwa było symbolicznym końcem naszego świata."

*

"Kiedyś wierzyłam, że sztuką można coś ocalić. Na przykład moi "Matematycy" to był krzyk, że zatruta jest nie tylko strefa biologiczna, ale i psychiczną. Dzisiaj każde dziecko to wie. Wtedy ludzie nie chcieli czy nie mogli tego słyszeć. Intelektualiści się na mnie obrażali. Do Zachęty z powodu "Matematyka" nie wpuszczano młodzieżowych wycieczek. Miałam uczucie, że wrzeszczę w kanapę. Czy moje wysiłki zdały się komukolwiek na coś? Stały się wszystkie katastrofy. Niczego nie uratowałam."

*

"Trzydziesty dziewiąty rok, bomby i ogień. Lata potwornej okupacji hitlerowskiej. Po wojnie stalinizm, NKWD i UB. Jak długo można się bać? Ja już przestałam."

Kiedy zobaczyłam książkę "Wolność w łupinie orzecha" i jej opis od razu wiedziałam, że chcę ją przeczytać. Są takie książki, które przyciągają zanim jeszcze zdążymy dowiedzieć się o nich więcej. I to jest właśnie w moim odczuciu taka książka.

"Wolność w łupinie orzecha" to przepięknie wydane wspomnienia Ludmiły Murawskiej-Pèju, malarki, aktorki. Od dzieciństwa otoczona obrazami, sztuką. Jak sama wspomina w wieku 5 lat postanowiła, że będzie malować. Wcześniej marzyła o tym, aby być konduktorką i dziurkować bilety w tramwaju. Jako dziecko zyskała rozgłos cudownego, malującego dziecka. Ludwik Hering, brat matki, miał na nią ogromny wpływ. To ON ją stworzył, ukształtował, otoczył intelektualną i artystyczną opieką. Duży wpływ na jej twórczość miał też przyjaciel wuja, Józef Czapski. Ludwik Hering oraz Miron Białoszewski wciągnęli Ludmiłę do zespołu Teatru na Tarczyńskiej, a potem w trójkę współtworzyli Teatr Osobny. Ludmiła miała ogromny talent sceniczny i malarski. Zyskała w czasach PRL-u ogromną popularność. Życie jej nie rozpieszczało. Urodziła się 1935 roku. Jako dziecko przeżyła wojnę, Powstanie Warszawskie. Później musiała się zmierzyć z komunizmem, ówczesnymi władzami. W 1980 roku wyszła za mąż za Marcela Pèju. Od jego śmierci ma dwa miejsca na ziemi: Paryż i Warszawę.

Książka "Wolność w łupinie orzecha" to wyjątkowa i piękna pozycja obok, której nie można przejść obojętnie. Ludmiła Murawska-Pèju maluje w nich słowami wspomnienia-obrazy. Barwnie i ciekawie opisuje ważne i interesujące wydarzenia ze swojego życia. W książce znajdziemy jej obrazy, zdjęcia, a także wywiady, których udzieliła, fragmenty niektórych utworów scenicznych autorstwa wuja i Mirona Białoszewskiego. Z tych wspomnień rysuje się portret kobiety niezależnej, niebanalnej, o ciekawej osobowości, która niejednokrotnie musiała się zmierzyć z brutalną rzeczywistością. Z książki wyłania się też interesujący obraz kobiety artystki. Krótka, ale pełna treści i obrazów książka jest niewątpliwie bardzo interesującą pozycją. To pewnego rodzaju artystyczny kolaż wspomnień. Takie książki-perełki dają wiele satysfakcji z czytania. Polecam!

Barwne, subtelne detale ożywiają mroczne otoczenie. Koncentrują na sobie spojrzenia nie tylko widzów, ale też zabieganych przechodniów. To nie muszą być piękne klejnoty.

"Dlaczego cebule mogły zachwycać, a brylanty na fotografiach strzelające chudymi promieniami – nie"

Jasne dłonie na tle ciemnego ubrania przyciągają uwagę na równi z niepokojącym spojrzeniem sportretowanej osoby. Barwna poręcz na tle fioletowych cieni mrocznej klatki schodowej zdaje się prowadzić nas w głąb obrazu. Czy to mroczne wnętrze ma swój zapach, charakterystyczną woń niekoniecznie przyjemną? Perfumy, kwiaty, nędza czy spalenizna – mają swoje zapachy. Dostrzegać je potrafią wszyscy, ale szczególnie wrażliwi ludzie zapamiętują te drobiazgi.

Cudowne malujące dziecko, Ludka Murawska wąchała obrazy i lekkimi dotknięciami utrwalała to na płótnie. Biedne dziecko myślało, że oczaruje swoimi akwarelami urzędnika w ministerstwie.

"To była rozmowa w Radzie Państwa, gdy powiedział mi z wściekłością: >>Ty nie tylko nie masz prawa do mieszkania w Warszawie, ty to w ogóle nie masz prawa do życia