Ebook Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza mobi,epub

ych zachowań, najdokładniej zrealizowanym osiemdziesiąt lat później w Warszawie. ,,Niewątpliwie 63 rok jest zasadniczym zagadnieniem naszej historii ubiegłego stulecia i bez gruntownego poznania tej epoki nie pojmiemy wszystkiego, co zachodziło potem" - stwierdzał Iwaszkiewicz w 1969 roku[23]. Dzięki nim - pisał o powstańcach 1863 roku, ,,naszych ojcach i dziadach" - ,,jesteśmy tym, kim jesteśmy"[24]. ,,Powstanie było pierwszym historycznym faktem, który zaświadczył istnieniu Polski współczesnej, który odrodzenie Polski współczesnej warunkował"[25]. Nazywał powstanie ,,pokarmem mitologicznym naszej publicystyki i literatury"[26] i jego literatura miała się też tym pokarmem żywić. Choć w domu Iwaszkiewiczów nie dyskutowano faktograficznych szczegółów narodowego zrywu, w wymiarze osobistym powstanie styczniowe stało się - jak rzecz określił Marek Radziwon - ,,założycielskim mitem rodzinnych niepowodzeń". ,,Te rodzinne podania - pisał - miały [...] istotną, być może niezamierzoną, ale oczywistą naukę - w ich finale nieodmiennie czaiła się klęska: ucieczki, wieloletnie zsyłki na Sybir, przymusowe emigracje i, jak w wypadku stryja Zygmunta, młodszego brata ojca, bieda i gruźlicza śmierć"[27]. Doświadczenie ojca uformowało stosunek Jarosława Iwaszkiewicza do przyszłych szans zbrojnego czynu: pogląd, w którym jednostce odmówione będzie prawo wpływania na bieg historycznych wydarzeń, dziejom przydana siła kruszenia życia jednostek, zaś historii fatalny urok oferujący perspektywę ,,chwały" i wytłumaczenie indywidualnej klęski. Antylegenda powstania styczniowego, widzianego w tym wymiarze, stała się lekcją biograficzną i literacką. ,,Stąd być może wywodzi się ten dyskretny wątek masochistycznej ironii, wyczuwalny w Nocy czerwcowej czy w Zarudziu, stąd tragizm scen powstania warszawskiego w trzecim tomie Sławy i chwały, stąd zapisane jeszcze w Sérénité słowa daremnego buntu wobec okrucieństwa historii" - wylicza monografista pisarza, Andrzej Zawada[28]. Ale dzięki temu, że Iwaszkiewicz widział dziewiętnastowieczny zryw narodowy w dwóch wymiarach, powstanie styczniowe miało również swą ,,pozytywną" legendę. Łączyło heroizm współczesnych z bohaterstwem pokoleń, które przelewały krew w walce za ojczyznę. Iwaszkiewicz z dumą określi więc kiedyś ojca mianem ostatniego, który ,,miał jeszcze szlachecką broń w ręku przed dawnymi laty"[29]. Przypominało, że pod skorupą mapy z zaborczymi granicami wrzały prawdziwe uczucia. ,,[...] Nie tylko ratowało wiarę w Polskę, ale niejednokrotnie samą wiarę w człowieka"[30]. Oferowało chwilę nieracjonalnego poczucia wolności, dla której kijowscy studenci przebierają się w dziwaczne stroje i upojeni momentem wolności śpiewają, jadąc ku klęsce i więzieniu. ,,Życie mojego ojca było złamane przez powstanie 1863 roku" - stwierdzi Jarosław Iwaszkiewicz w Książce moich wspomnień. ,,[...] Nie wolno mu już było potem kończyć uniwersytetu, pomiędzy rokiem 65 a 75 przebijał się posadami nauczyciela domowego, a potem za protekcją wychowawcy i opiekuna mojej matki, barona Karola Taubego, otrzymał lichą posadkę najpierw w cukrowni Sitkowce, a potem w cukrowni Kalnik, gdzie już pozostał do śmierci"[31]. Trzydziestodwuletni domowy nauczyciel i dwudziestoletnia wychowanica baronostwa, Maria Franciszka Piątkowska, poznali się w majątku Taubów w Sitkowcach koło Hajsyna. Historia panny była nie mniej dramatyczna niż narzeczonego. Jej także zewnętrzne okoliczności ,,złamały życie". Urodziła się 2 kwietnia 1854 roku we wsi Sorokotiacha w guberni kijowskiej, pomiędzy Białą Cerkwią a Humaniem, w sercu Ukrainy. Piątkowscy z Sorokotiachy byli jedną z zamożnych rodzin ukraińskich, lecz rodzice Marii stracili pokaźny majątek na skutek nierozważnych decyzji finansowych, o których informacje nie zachowały się. We wspomnieniach rodzinnych mówiło się o upadku fortuny ojca dziewczyny, Leopolda Piątkowskiego, jak o jednym z największych krachów finansowych na Ukrainie. Jeśli nie wielkość tego upadku może robić wrażenie, to z pewnością jego głębia: inna rodzinna legenda mówi, że jedynym majątkiem Leopolda Piątkowskiego stały się bryczka, furman i para koni. Dziadek pisarza prowadził więc żywot wędrowny, podróżując między rozsianymi po Ukrainie i szeroko skoligaconymi polskimi dworami. ,,Wszyscy go bardzo lubili, był bardzo miły, serdeczny i dowcipny. Grywał ze staruszkami w karty, jeździł z młodzieżą na majówki, i fruwał od domu do domu jak beztroski ptaszek. Wszędzie przecież karmiono bez ceregieli jego, jego konie i jego furmana"[32]. Los ten dzieliła jego żona, Faustyna z Newlińskich Piątkowska, córka Antoniny Krzeczkowskiej. Jej dwie siostry weszły przez małżeństwo do zamożnych ziemiańskich rodzin Taubów oraz Iwańskich, a dziadek Faustyny - Jakub Krzeczkowski - był owym