„Koh-i-noor” to historia najsłynniejszego diamentu świata. Góra Światła (tak w tłumaczeniu brzmi nazwa legendarnego klejnotu) pochodzi z Indii. Podczas kolonialnych podbojów skarb trafił w ręce angielskiej królowej Wiktorii i wciąż zdobi brytyjską koronę, mimo że od wielu lat upominają się o niego poprzedni właściciele. Książka Williama Dalrymple'a i Anity Anand szczegółowo relacjonuje burzliwe dzieje Góry Światła. Ważący 105 karatów diament jest nie tylko bezcennym minerałem. To również, a może nawet przede wszystkim, owiany tajemnicami i legendami unikat, który przez wieki przechodził z rąk do rąk, wzbudzając wielkie emocje, kontrowersje, by ostatecznie stać się symbolem dominacji, władzy i siły. Pierwsze udokumentowane wzmianki na temat diamentu pojawiły się w XIV wieku. Nie znamy jednak jego dokładnego pochodzenia i pierwszych właścicieli. Głośno stało się o Górze Światła, gdy ponad dwieście lat później trafiła ona do Barbura, czyli założyciela dynastii Wielkich Mongołów. Potem klejnot stał się własnością indyjskich władców, by ostatecznie w podstępny sposób zostać zagarniętym przez przedstawicieli Kompanii Wschodnioindyjskiej. Mimo iż Anglicy starali się stworzyć pozory dobrowolnego przekazania skarbu przez nieletniego maharadżę, nie dało się ukryć, że Koh-i-noor to wojenny łup. A mówiąc bez ogródek – został ukradziony. Podarowany królowej Wiktorii diament ostatecznie trafił do korony, chociaż był też wykorzystywany jako brosza i inne ozdoby. Dopiero królowa Elżbieta II przestała obnosić się z Górą Światła, jednak kolonialna zdobycz wciąż pozostaje w rękach Anglików i jest przy różnych okazjach eksponowana, mimo iż od dziesięcioleci drogą dyplomatyczną upominają się o nią poprzedni właściciele. Książka Williama Dalrymple'go i Anity Anand to nie tylko fascynująca historia burzliwych losów jednego z najsłynniejszych kamieni świata. To również dramatyczna opowieść o kolonializmie, przemocy, polityce i złożonych relacjach między Wschodem i Zachodem. Mit o Górze Światła podsycają legendy o klątwach i nieszczęściach sprowadzanych przede wszystkim na mężczyzn przywłaszczających sobie klejnot. Bez względu na to, czy się w nie wierzy, czy nie, nie da się ukryć, że unikatowy diament, mimo iż jest tylko przedmiotem, stał się zarzewiem różnych konfliktów politycznych. Całość czyta się jak najlepszą powieść, w której jest miejsce na podstępy, intrygi, sensację, ale i głęboką refleksję. BEATA IGIELSKA